Deneyimsel Oyun Terapisi

Deneyimsel oyun terapisi hakkında bilgi vermeden önce oyunun çocuk için öneminden bahsetmek gerekir. Çocuklar için oyun oynamak bir yerde kendini ifade aracıdır ve doğal bir unsur olma niteliği taşımaktadır. Dili, dini, ten rengi ne olursa olsun çocuklar için oyun oynamak nefes almak kadar olağan bir durumdur. Oyun oynamak çocukların bilgi edinmesini sağlar ve gelişiminin sağlıklı bir yapıda ilerlemesi için bir gerekliliktir. Çocuğun duygusal açıdan gelişmesine yardımcı olan oyun bunun yanında stresinde azalmasına yardımcı olur. Çocuk için eğlenceli bir süreç olan oyun çocuğun stresini ve kaygısını kontrol edebilme becerisine de büyük katkı sunmaktadır. Oyun oynamak çocuğun ince ve kaba motor becerisinin gelişimine büyük katkı sunar. Ayrıca çocuğun problem çözme becerisinin gelişimine de katkı sunarak çocuğa kontrol ve güç hissi verir.

Deneyimsel oyun terapisi, ilişkisel oyun terapisi ile çocuk merkezli oyun terapisinin entegre edilerek geliştirilmesi sonucu oluşturulan bir oyun terapisi çeşididir. Deneyimsel oyun terapisin de terapistin en önemli işlevi çocukla ilişki kurmaktır. Çocukların kendini ifade etmesi ve ihtiyaçlarını ortaya koyması oyuncaklar ve oyun aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Deneyimsel oyun terapisi çocukların dünyayı salt bilişsel bir yer olarak algılamasından ziyade deneyimleriyle algıladıkları varsayımı üzerine inşa edilmiştir. Deneyimsel oyun terapisi çocukların duygu, düşünce ve davranışlarını oyun ile ortaya koymasını amaçlar. Burada esas amaç duygunun, düşüncenin ve davranışın oyun vasıtasıyla aktarımıdır. Deneyimsel oyun terapisti ise bu noktada çocuğun açığa çıkardığı oyun dünyasına onunla birlikte angaje olarak çocuğun oyun dilini konuşur. Deneyimsel oyun terapisti uyun terapisi esnasında çocuğu yönlendirmez. Çocuk istediği oyun senaryosunu kurgulayabilir, dilediği oyuna ve oyuncağa yönelme konusunda özgür bir ortam vardır. 2-11 yaş arasındaki tüm çocuklara uygulanabilen deneyimsel oyun terapisin de oyun odası çocuk için ‘’güvenli yer’’ niteliği taşımaktadır.

Metaforlar ve Önemi

Deneyimsel oyun terapisini diğer oyun terapisi ekollerinden ayıran konulardan birisi metaforları yorumlama şeklidir. Çocuklar yaşadıkları içsel süreçleri dışa vururken birtakım metaforik unsurlar kullanır. Buna örnek vermek gerekirse ‘’Burası onun yuvası olsun ve kimse onu görmesin’’ diyerek oyun kurgulayan bir çocuk burada ‘’Utanıyorum, Çekiniyorum’’ duygusunun ve inancının ötesinde çok daha fazla şey anlatmaktadır. Oyun terapisindeki bir metafor çocuğun yaşadığı travmatik anıya dair ipuçları sunmakla birlikte çocuk adına birçok şeyi ortaya koyabilir. Deneyimsel oyun terapisti bu noktada metaforlara önem verir. Metaforlar deneyimsel oyun terapisti için deyim yerindeyse tünelin sonundaki ışık misalidir. Aynı zamanda oyuncakların metaforik yorumları da deneyimsel oyun terapisti için önem arz eden diğer bir husustur.

Deneyimsel Oyun Terapisinin Tarihçesi

Deneyimsel Oyun Terapisi köklerini Çocuk Merkezli Oyun Terapisi ile İlişkisel Oyun Terapisinden almıştır. Byron Norton ve eşi Carol Norton tarafından geliştirilen bu yaklaşımın temel bileşeni vardır. Bunlar;

• Ebeveynler çocuklarının terapi süreçlerini öğrenmek ve bu süreçlere dahil olmakla ve sorumluluk almakla yükümlüdür.
• Çocuklar içsel süreçlerini ifade etmek için oyunu, sembolleri ve metaforları kullanacak kapasiteye sahiptir.
• Terapistin çocuğun deneyimlerini anlamak ve bunu ona geri aktarmak konusunda yetkin olmalıdır.

Deneyimsel Oyun Terapisi Ne İşe Yarar?

Deneyimsel oyun terapisi başta travma olmak üzere kaygı ve korku yaşayan çocuklarda uygulanabilir bir yaklaşımdır. Bunun yanı sıra Deneyimsel Oyun Terapisi;

• Uyku problemleri
• Saldırganlık
• Karşıt gelme bozukluğu
• Mutizm
• Ebeveyn ihmali
• İletişim becerilerinde yetersizlik
• Kardeş kıskançlığı
• Ebeveyn kaybı
• Ebeveyn ayrılığının çocuğa etkisi
• Duygusal, fiziksel ve cinsel istismar
• Okula uyum sorunları
• Göç ve yer değiştirme
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
• Enürezis ve enkoprezis
• Yeme bozuklukları
• Bağlanma sorunları konularında etkili bir terapi yöntemi olarak kullanılmaktadır.

Deneyimsel Oyun Terapisi ile Çocuk Merkezli Oyun Terapisi Arasındaki Fark Nedir?

Terapide 5 Aşama

Deneyimsel oyun terapisinin 5 aşaması bulunmaktadır. Bunlar; keşif, güveni test etme, bağlılık, terapötik büyüme ve sonlandırma aşamalarıdır.

1. Keşif Aşaması: İlk birkaç seansı oluşturan aşamadır. Bu aşamada çocuk oyun odasını ve oyuncakları tanımaya çalışır. Oyuncakların yerlerini ve şekillerini gözlemler ve inceler. Bir anlamda aslında çocuğun terapisti, terapiyi ve oyuncakları tanıma aşaması olarak nitelendirilebilir bu aşama.
2. Güveni Test Etme Aşaması: Bu aşamada çocuk ile terapist arasında güvenli bir ilişki kurulması hedeflemektedir. Çocuk kendisiyle alakalı bilgiler vermeden önce terapisti tanımaya çalışmaktadır.
3. Bağlılık Aşaması: Güven aşamasının oluşmasıyla birlikte çocuk terapisti oyuna davet eder bu aşamada. Terapi akışı içerisinde duygusal süreçlerin en yoğun yaşandığı aşamadır. Çocuk kişisel olarak anlamlı duygusal temalar içeren oyuna başlar. Bu aşamada çocuğun oyunu çok yoğun bir şekilde ilerler. Çocuk, onu derinden etkileyen travmatik yaşantılarını Deneyimsel Oyun Terapisi’nin bağlılık aşamasında oynamaya başlar. Bu oyunlar genellikle metaforiktir ve birkaç seans boyunca tekrarlayabilir.
4. Terapötik Büyüme: Bağlılık aşamasında travmasıyla yüzleşmenin tamamlanmasıyla birlikte çocuk artık üzerindeki yükleri attığını hisseder ve bu durum onda işlevselliği artırır. Çocuk; benliğini, ilişki kurma kapasitesini ve kimliğini yeniden kazanır.
5. Sonlandırma: Bu aşamada çocuk sonlandırma için hazırlanır. Oyunlar iyileşmeye yöneliktir ve görece basit yapıdadır. Bu aşamadaki en önemli husus ilişkinin sonlanmasını kabul etmede çocuğa destek olmaktır. Sonlandırma terapistin tek başına yaptığı bir süreç değildir. Bu aşama terapist ile çocuğun işbirliği halinde yapılır. Ebeveynlerin de bu süreçte desteği alınır.

Deneyimsel Oyun Terapisti Nasıl Olunur?

Türkiye’de Deneyimsel Oyun Terapisi eğitimi bizzat modelin geliştiricileri olan Byron ve Carol Norton tarafından verilmektedir. Eğitim iki düzeyden oluşmaktadır. Eğitimin ardından katılımcılar grup süpervizyonlarına katılmakta, sonrasında ise webinar programları ile uzmanlığa devam etmektedirler.

Deneyimsel Oyun Terapisti olabilmek için belirli bir eğitim sürecinden geçmek gereklidir. Bu eğitim süreci, iki düzeyden oluşmaktadır:

1. Temel Eğitim: Bu aşama, Deneyimsel Oyun Terapisinin teorik ve uygulamalı temellerini kapsar. Eğitimin ilk bölümünde katılımcılar, oyun terapisi ile ilgili temel kavramlar, teknikler ve terapiyi nasıl yapılandıracaklarına dair bilgi edinirler. Eğitim, çocukların duygusal dünyalarını anlamak ve oyun yoluyla bu duygusal süreçleri nasıl yönlendirecekleri konusunda derinlemesine bir bilgi sunar.

2. İleri Düzey Eğitim ve Uzmanlık: Temel eğitimi tamamlayan katılımcılar, ileri düzey eğitim programına katılırlar. Bu aşama, daha derinlemesine teorik bilgi ve uygulamalı deneyim kazandırmayı amaçlar. İleri düzeyde, oyun terapisi pratiğinde daha fazla vakit geçirilecek, özel vakalar üzerinden süpervizyonlar yapılacaktır. Katılımcılar, oyun terapisi tekniklerini farklı vaka senaryolarında nasıl kullanacaklarına dair derinlemesine bir anlayış kazanacaklardır.

Deneyimsel Oyun Terapisti olabilmek için yalnızca bu eğitimi tamamlamak yeterli değildir. Aynı zamanda, bir terapistin güçlü bir empati yeteneğine, çocukların dünyasını anlayabilme kapasitesine ve terapötik ilişkileri güvenli bir şekilde kurabilme becerisine sahip olması gerekir. Ayrıca, oyun terapisi pratiğinde etik kurallar ve profesyonel sınırların korunması son derece önemlidir. Katılımcıların eğitimde edindikleri teorik bilgi ve pratik beceriler, onları sadece iyi bir oyun terapisti yapmakla kalmaz, aynı zamanda bu alanda bir uzman olmaya da taşır.

KAYNAKÇA:

Norton, B. ve Norton, C. (2022). Deneyimsel Oyun Terapisi. Görünmez Adam Yayıncılık.

Axline, M.V (2019). Oyun Terapisi, Çev. Misli Baydoğan, Ankara, Panama Yayıncılık

Diğer Makalelerimizi İncelemek için Aşağıdaki Linkleri Ziyaret Edebilirsiniz.

Kurumsal Psikolojik Danışmanlık Nedir?

Duygu Odaklı Terapi

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Oyun Terapisi

0-6 Yaş Çocukların Psikolojik Gelişimi

DEHB